पुरके, मोघे, पिचड, वळवी हे घ्या पुरावे - भाग - 2

होमेश भुजाडे
-----------------------------------------------------------
६) GOVERNMENT OF INDIA REPORT OF THE Bakward Classes Commission Vol. ll ( lists) 1955 या शासनाच्या पुस्तकात अतिशय मागास म्हणून ' धनगर ' जमातीचा उल्लेख पृष्ठ क्र. ६६ वर करण्यात आलेला आहे. मग आजपर्यंत या मागास जमातीची शासनानने दखल का घेतली नाही ? शब्दछल करून ST च्या सवलतीपासून दूर का का ठेवले ?
७) DESCRIPTIVE ETHNOLOGY OF BENGAL - 1872 च्या या पस्तकात पृष्ठ क्रमांक २१५ वर ' ओरान ' या जमाती बद्दल माहिती दिलेली असून ती ' धनगर ' या जमातीची समकक्ष असणारी आणि या दोंन्ही जमाती डोंगर, द-या, खो-यात राहून पशुपालन करणारी जमात असल्याचे स्पष्टपणे नमुद केलेले

धनगरांच्या आरक्षणाला घटनात्मक यंत्रणांचा आधार

सध्या धनगर समाजाच्या अनुसूचित जमातीच्या आरक्षण मागणीवरून वातावरण चांगलेच तापले आहे. धनगरांना अनुसूचित जमातीचा दर्जा द्यावा म्हणून या समाजाने तीव्र आंदोलन छेडले आहे. दुसरीकडे धनगरांच्या या मागणीला विरोध करत आदिवासी समाजही रस्त्यावर उतरला आहे. या पार्श्वबुमीवर एकूणच धनगर समाजाची आरक्षण मागणी आणि त्याबाबत असणार्या घटनात्मक तरतुदी याचा उहापोह करणे गरजेचे ठरते.

कोणत्याही समाजाला आदिवासी ठरवण्यासाठी काही निकष विचारात घेतले जातात.

१. आदिम अस्तित्व- धनगर ही आदिम जमात आहे हे इंथोवेन, रसेल, इरावती कर्वे, रा. चि. ढेरे आदी मानववंश शास्त्रज्ञ/ समाजशास्त्रज्ञानी सिद्ध करून दाखवले आहे. अगदी आर्यपूर्व काळापासून हा समाज मेंढपाळीचा निमभटका व्यवसाय करत आहे. महाभारत काळापासूनचे धनगर समाजाचे अस्तित्व अनेकांनी सिद्ध करून दाखवले आहे. आजही धनगर समाज हाच व्यवसाय करतो.

पुरके -मोघे -पिचड -वळवी हे घ्या पुरावे

Prof. Homesh Bhujade

Homesh Bhujade, Writer & Social activists.

१) पहिल्या मागासवर्गीय आयोगाचे अध्यक्ष काकासाहेब कालेलकर यांच्या अहवालानुसार धनगड व धनगर एकच असल्याचे नोंदवलेले आहे. धनगर हे अतिमागास असून त्यांना आदिवासीच संबोधलेले आहे.
केंद्र सरकारने OBC करिता जरी हा आयोग स्विकारलेला नसला तरी SC व ST च्या अनुषंगाने सुचवलेल्या शिफारशी व दुरूस्त्या मात्र स्विकारलेल्या आहेत. मग धनगरांना ST चे आरक्षण का नाकारले जाते ?

२) केद्र सरकारने डी. पी मंडल आयोग देशातील मागास जाती जमातीची पाहणी करण्यासाठी नेमलेला होता. त्या आयोगाने महाराष्ट्रातील सर्व भागात दौरे करून धनगर जमातीची पाहणी केली. तेव्हा त्यांनी 'धनगर ' व 'धनगड' या दोंन्ही जमाती वेगवेगळ्या नसून एकच असल्याचे अहवालात नोंदवलेले आहे.
या संदर्भात महाराष्ट्राच्या विधानसभेत चिमणराव कदम यांनी वरिल विषयाच्या अनुषंगाने ८ एप्रील १९८२ रोजी सभागृहात प्रश्न सुद्धा उपस्थीत केलेला होता. 

धनगर आरक्षणाची मागणी घटनात्मक

सध्या धनगर समाजाचा अनुसूचित जमातीत समावेश करण्यासाठी या समाजाने मोठे आंदोलन छेडले आहे. धनगरांचा st प्रवर्गात समावेश करण्यास आदिवासी नेत्यांचा विरोध आहे. धनगर हे आदिवासी नाहीत आणि st प्रवर्गातील धनगड जमातीशी धनगरांचा काही संबंध नसल्याचा दावा त्यानी केला आहे. मुळात रसेल, बेंथोवेन, गुंथन सोंथायमर, इरावती कर्वे या मानववंशशास्त्रद्न्य/समाजशास्त्रद्न्य यानी सप्रमाण दाखवुन दिले आहे कि धनगर हे आदिवासीच आहेत. धनगराना आदिवासींप्रमाणे स्वत:ची अशी वैशिष्ट्यपूर्ण संस्क्रुती आहे. डोक्याला पागोटे, अंगात बंडी, लंगोट असा धनगरांचा पारंपरिक वेष आहे. धनगरांचे गजी न्रुत्य, ढोल, कैताळ, धनगरी ओवी अशी स्वतंत्र

संजय सोनवणी यांचे मुख्यमंत्र्याना पत्र

संजय सोनवणी 

धनगर, कोळी, आगरी, वडार, गाडीलोहार, हलबा कोष्टी, गोवारी इ. समाजांना न्याय द्यावा यासाठी आजपासून उपोषण सुरू. खालील पत्र मी मुख्यमंत्री व पंतप्रधान तसेच अन्य ठिकाणी पाठवीत आहे. आधीच्या दोन पिढ्या ज्यांनी कोणत्याही गटात आरक्षणाचा लाभ घेतला आहे त्यांना आरक्षणासाठी अपात्र ठरवावे तरच सर्व ख-या वंचितांपर्यंत आरक्षण पोहोचून आरक्षणाचा घटनाकारांचा उद्देश्य सफल होईल ही महत्वाची मागणी आहे.

मी छोटा माणूस आहे. सरकारने माझे ऐकावे असले काही माझे वजन नाही. पण यामुळे अधिकाधिक प्रमाणात समाज जागृती व्हायला मदत होईल अशी मला आशा आहे.

सर्वांच्या पाठिंब्याबद्दल मी कृतज्ञ आहे.

आदिवासी नेत्यांच्या प्रश्नाना उत्तरे

होमेश भुजाडे सर 
विचारवंत आणि लेखक 

सर्वप्रथम ST च्या आरक्षणाच्या अम्मलबजावणीसाठी महाराष्ट्रभर जन आंदोलन उभे करणा-या माझ्या समस्त सर्वसामान्य बंधू - भगिनीचे अभिनंदन !
तद्वतच मानवतावादी दृष्टीकोन ठेऊन धनगरांसह तत्सम जमातींना ST च्या आरक्षणाच्या सवलती लागू व्हाव्यात म्हणून पुण्यात गेली दोन दिवस उपोषणाला बसून नुकतेच उपोषण मागे घेणारे प्रसिद्ध साहित्यिक सन्माननिय संजयजी सोनवणी सर यांचे शतशः ऋणानुभार ....
आदिवासीचे नेते म्हणून मिरवणा-यांच्या प्रश्नास उत्तर
---------------------------------------------

धनगर आरक्षण संघर्ष आणि छुपे विरोधक

धनगर समाजाला भारतीय घटनेने दिलेले आदिवासी हक्क हे राज्यकर्ते मागील 1956 सालापासून धनगर

समाजाला नाकारत आले आहेत . प्रारंभी धनगर समाजाचे नावच हिंदी उच्चाराप्रमाणे धनगड असे आले

आहे ते यानी नाकारले .त्याच वेळी खालच्या वर्गाला आरक्षण असते तुम्ही कशाला मागता राव ? असा बुध्दिभेद केल्यामूळे 1960 ते 1970 चे काळात आशी मागणी करणारे डॉ. शेबडे यांना समाजाचा रोष सहन

करावा लागला .मात्र 1968 साली वकील झालेले अँड.गुंड़ेराव बनसोडे यानी कायदेशीररित्या ST

समावेश धनगर बांधवाना डॉ. शेबडे यांच्यासह प्रभुजी कोकणे, अघडतेगुरूजी समजाऊ लागले .तेव्हा लोक समजू लागले पण राज्यकर्ते बुध्दिभेद करतच होते .

त्यामुळे ST मध्ये समावेश करा ही मागणी (समावेश

असुनही )समाजात मर्जीतले पुढारी द्य्य्म पदे देऊन उभे करून त्यांचेकडून ही चुकीची मागणी रेटली जात

होती . Read more 

धनगरांच्या आदिवासी असण्याचे पुरावे

#SanjaySonawani-

कोणता समाज आदिवासी आहे आणि कोणता नाहीहे ठरवण्यासाठी केंद्राने खालील ५ निकष ठरवलेले आहेत.

(a)Indications of primitive traits;

(b)Distinctive culture;

(c)Geographical isolation;

(d)Shyness of contact with the community at large; and

(e)Backwardness

यानुसार धनगर समाज आदिवासी आहे कि नाही हे ठरवता येईल.

धनगर आरक्षण संघर्ष यात्रा - २१ जूलै चलो बारामती

१७ जुलै २०१४

"फिटे अंधाराचे जाळे झाले होत आहे  मोकळे आकाश"

आज यात्रेचा तिसरा दिवस >>

आज सर्णव राज्यातील लोकांचा प्रतिसाद यात्रेला मिळू लागलाय  या पदयात्रेतील आनेक  संस्था ,संघटना ,पक्षाचे नेते  कार्यकर्ते सर्व गटातटाचे भेद विसरून " धनगर सारा एक " ही  मानसिकता त्यांच्या  सहवासातुन आज साकारली .सर्व राज्यभर झालेल्या फोन संपर्कामूळे नागपुर चंद्रपुरपासून समाज बांधव एक दिवस आगोदरच यात्रेकड़े येत आहेत 

महाराणी अहिल्याबाई होलकर जन्भूमि, चोंडी में शरद पवार - एक रिपोर्ट... - डॉ. जे.पी.बघेल ( साहित्यकार / लेखक / कवी )

महाराणी अहिल्याबाई होलकर जन्भूमि, चोंडी में शरद पवार - एक रिपोर्ट...
- डॉ. जे.पी.बघेल ( साहित्यकार/ लेखक / कवी )

साभार : पाल भारती, Monthly, October - 2013
संपादक - रोशनलाल पाल, ग्वालियर - मध्य प्रदेश

धनगर समाजाच्या आरक्षणाला पवारांचाच विरोध - महादेव जानकर

( साभार : दै. पुण्यनगरी, मुंबई, दी.15/07/2014 )

आरक्षण संघर्ष पदयात्रा

बरी आर्थिकस्थिति आसणारे धनगर बांधव जागे झाले आहेत आता प्रश्न नक्की सुटेल .कारण त्याना सधन नव्हे पण बरी आर्थिक परिस्थिति असलेमुळे तसा हतावरील पोटाचा प्रश्न नाही .ईथ पर्यंतच आंदोलन हातावरील पोट आसणारया जंगल दरयाखोर्या ,माळरानावरील वर्गाने प्रवाहाचे विरोधी पाहून चालवले आहे .

पुढे वाचा.....

महादेव जानकर- महाराष्ट्राचा कांशीराम

धनगर युवकांचे दहीवडीत उपोषण

आरक्षणासाठी धनगर समाजाचा संघर्ष

चौंडीतला शब्द शरद पवार पाळणार का ?

एस. टी. चे आरक्षण अबाधित; धनगरांवर अन्याय का ?

धनगरांचा राजकीय विजनवास

धनगर समाज आरक्षणासाठी रस्त्यावर

धनगर-धनगडमध्ये शासनाकडून गफलत

धनगर-धनगड एकच!

"धनगर आरक्षणः वस्तुस्थिती व राजकारण" हा दहा जुलै रोजी प्रसिद्ध झालेला डॉ. भौमिक देशमुख व रवींद्र तळपे यांचा लेख वाचला. वास्तवाचा विपर्यास करणारा हा लेख असल्याने त्याबाबत थोडक्यात स्पष्टीकरण दिले आहे. "धनगर" छापण्याऐवजी "धनगड" छापले गेल्याने मुद्रणछपाईच्या चुकीचा मुद्दा उपस्थित केला जातो आहे हे त्यांचे म्हणनेच चूक आहे. ती मुद्रण छपाईतील चूक नसून "र" चा उच्चार अनेकदा इंग्रजीत "ड" असा होत असल्याने ती झालेली भाषिक उच्चार-चूक आहे. ही चूक केंद्रीय मागासवर्ग आयोगाने दि. ३.१२.१२ रोजी उत्तर प्रदेशातील एका तक्रारीसंदर्भात मान्य केली असून "धनगड" ऐवजी "धनगर" हा शब्द

धनगरांच्या आरक्षणाचे काय झाले ?

त्या निमित्ताने हे दिसून येते कि सरकारने मराठा समाजाच्या आरक्षणाच्या मागणीचा गांभीर्याने विचार करून त्यांना १६% आरक्षण दिले. मुद्दा हा आहे कि इतर समाज घटकांच्या आरक्षणाच्या मागणीचे काय? हे सरकार त्यावर निर्णय का घेत नाही? कि ते वंचित समाज घटक संघटनात्मक आंदोलनात कमी पडतात? पडतही असतील तरी ह्या सरकारची सामाजीक न्यायाची जाणीव बधिर झाली आहे काय?

Dhangar Reservation - HIGH COURT OF JUDICATURE AT ALLAHABAD

Court No.32.

Case :- WRIT - C No. - 40462 of 2009

Petitioner :- All India Dhangar Samaj Mahasangh U.P. And Others
Respondent :- State Of U.P. And Others
Petitioner Counsel :- R.C. Sinha,P.N. Saksena
Respondent Counsel :- C.S.C.

:::::::::::


Hon'ble Ashok Bhushan,J.
Hon'ble Mrs. Sunita Agarwal,J.
(Per Hon'ble Ashok Bhushan, J.)

Inclusion "Dhangar‟ in place of "Dhangad‟.

Earlier the Hon‟ble High Court of UP has passed order in the writ petition

no.40462/2009 of All India Dhangar Mahasbha Vs. Govt. of UP and others that

NCSC may decide the controversy over the Hindi version of Dhangar caste of UP.

The Commission asked the State Office, Lucknow to conduct an-on-the spot

enquiry and submit a report to the Commission on 17.10.2012.

The State Office, Lucknow conducted an enquiry into the matter. As per

चंद्रगुप्त, सम्राट अशोकाच्या धनगरांची पीछेहाट का ?

मुंडे साहेब आणि जानकर साहेब

मा.महादेवजी जानकर हे साहेबांचे मानसपुत्र आहेत... त्यामुळे रा.स.प. चा प्रत्येक कार्यकर्ता व नेता हा वंजारी समाजासाठी कुटुंबातला घटक झाला आहे.   साहेबांचे घर राष्ट्रवादीने फोडले तेव्हा जानकरांनी बहुजन समाजाची गरज म्हणून बीड जि.प. निवडणूकीत साहेबांचे काम करून समाजाची मोठी सहानुभूती मिळवली आहे. याची परतफेड म्हणून आ.पंकजाताईंनी बारामती मतदारसंघात झंझावात निर्माण करून सुप्रिया सुळे यांच्या वर मतदानासाठी रडण्याची व अजितदादावर मासाळवाडी गावात दमदाटी करण्याची वेळ आणली होती.

धनगरांचे अनुसुचित जमातींचे आरक्षण तांत्रिक चुकीने नाकारले गेले

संजय सोनवणी नांदेड येथील कार्यक्रमात बोलताना

१. धनगरांचे अनुसुचित जमातींचे आरक्षण तांत्रिक चुकीने नाकारले गेले आहे. ते कायदेशीर लढ्याने प्राप्त करून घेता येईल.

२. धनगर समाजाचा विखुरलेपणामुळे राजकीय दबावगट नाही. त्यामुळे कोणतेही सामाजिक प्रश्न सोडवून घेता येत नाहीत. महाराष्ट्रातील सर्वच धनगर समाजात परस्पर संपर्क आणि वैचारिक देवाणघेवाणीची गरज आहे.

धनगर ही कोणत्या मानववंश शास्त्रानुसार भटकी जमात ?

शरद पवारांनी धनगर समाज चुकुन "धनगड" या नांवाने शेड्युल्ड ट्राइब्जमद्धे सामाविष्ट असतांनाही ती चूक दुरुस्त करण्याऐवजी, तशा केंद्रीय मागासवर्ग आयोग व क्यगच्या सुचना असतांनाही त्यांना "भटक्या जमाती" (Nomadic Tribes) या नांवाने नवा प्रवर्ग निर्माण करुन त्यात टाकले.

आता धनगर ही कोणत्या मानववंश शास्त्रानुसार भटकी जमात झाली? रसेल, इंथोव्हेन सारखे मानववंश शास्त्रज्ञ ते आताचे केंद्रीय मागासवर्ग आयोग चुकाच करत गेले काय? त्या चुका असतील तर मग त्यांनी त्या

क्रांतिजोति सावित्रीबाई फुले विद्यापीठ हार्दिक स्वागत !

क्रांतिजोती सावित्रीबाई फुले विद्यापीठ झाल सहर्ष स्वागत !
पुण्यश्लोक अहिल्यादेवी होळकर विद्यापीठ कधी ?
----------------------------
क्रांतीज्योती सावित्रीबाई फुले विद्यापीठ अस पुणे विद्यापीठाच नामकरण करणे सरकारला भाग पडले हे यश तुम्हा आम्हा फुलेप्रेमी जनतेच आहे .    याबद्दल सर्व फुलेप्रेमी बंधवाना खुप खुप धन्यवाद !
शिक्षणाची दार सर्व बहुजन समाजास प्रसंगी शेणगोळे अंगावर झेलुनही उघडली . त्या सावित्रीमायचा हा खरा गौरव आहे    ही मागणी रेटली नसती तर पुढची आनेक वर्ष हे घडल नसत आस मला वाटत .

धनगर सारा ऐक !

पाल महासभा ही उत्तरेतील धनगर समाजाची 1922 सालापासून कार्य करणारी संघटना आहे .पाल महासभेच्या बडोदा गुजराथ येथील आधिवेशनास  सर्वासोबत  विशेष आमंत्रित म्हणून मला उपस्थित रहाता आल. आपला धनगर  पशुपालक  समाज वेगवेगळी प्रादेशिक नावाऐवजी    धनगर हे  ऐकच  नाव सर्व उत्तर भारतात  आता   वापरु   लागला आहे. यातूनच पुढे सर्व देशभरातील धनगर समाजात  मानसिक एकरूपता व्हावी या  उद्देशान भारतीय धनगर परिषदेच काम उभ राहील .

केवळ एका अक्षरापायी...

डॉ. आनंदराव दडस, सुभाष खेमणार-पाटील
महाराष्ट्र टाईम्स.

महाराष्ट्रातील आदिवासी धनगर जमात १९७६च्या राष्ट्रपती आदेशातील शब्दरचनेतील टंकलेखनाच्या अथवा शब्दोच्चाराच्या चुकीमुळे आदिवासींसाठीच्या हक्कांपासून वंचित आहे. याबाबत अनेक पुरावेही उपलब्ध आहेत. परंतु महाराष्ट्रातील सत्ताधाऱ्यांना या प्रश्नाचे गांभीर्य कधी जाणवले नाही, आणि अन्याय दूर झाला नाही. आता तरी ही चूक सुधारली जावी.
....

आदिवासी धनगर जमात भारतीय राज्यघटनेच्या आदिवासी जमातींच्या यादीमध्ये (अनु. क्र. ३६) समाविष्ट असूनही सवलतींपासून वंचित राहिली आहे. हा अन्याय दूर करण्यासंबंधी महाराष्ट्राचे मुख्यमंत्री व

धनगरों के आगे झुका प्रशासन

धनगरांनी या घोर फसवणुकीचे काय करायचे?

महाराष्ट्र राज्य पुरोगामी आहेअसा आपला समज आहे. म्हणजे सरकारही पुरोगामी आले. परंतु हेच सरकार जेंव्हा विविध जाती-जमातींवर अन्याय करत केंद्र सरकार, न्यायालये, विविध आयोग यांच्या आदेशांनाही कसे धाब्यावर बसवते याचा उत्तम नमुना म्हणजे धनगरांवरील अन्याय.

असाच अन्याय अनेक जाती-जमातींवर होत असुन त्यांना कोणीही वाली नाही असेच चित्र स्वातंत्र्योत्तर काळापासुन दिसते आहे. जात आणि

धनगर आरक्षण : 'र'आणि 'ड' च्या घोळामुळे धनगरांचे नुकसान

धनगर समाजाच्या आरक्षणासाठी आयोग नेमण्याच्या हालचाली

राज्यघटनेत धनगर समाजाचा अनुसूचित जमातीत समावेश आहे

ही लिस्ट आपल्या भारत सरकारच्या ST च्या जातींची यादी यामध्ये ३६ नंबरला धनगड असे लिहले आहे महराष्ट्राच्या ST यादीमध्ये, आणि विशेष म्हणजे धनगड ह्या जातीचा एकही माणूस आपल्या महाराष्ट्रामध्ये नाही कारण तो अस्तित्वातच नव्हता.हे धनगड नसून धनगर आहे हे अनेक पुराव्याने सिद्ध केले आहे तरी ...हे सरकार डोळे असून आंधळ्याचे सोंगघेत आहे ....

काही लोकाना असे वाटते की धनगर समाज आरक्षणाबाबत चुकीचि भुमिका मांडत आहे. मुळात केंद्राच्या अनुसूचित जमातिच्या यादीत अनुछेद 36 वर ओरान, धनगड अशी नोंद आहे. आता धनगड ही जमात कुठे

एक धनगर, लाख धनगर

एकिचे बळ मिळते फळ हे मराठा समाजाने १६ % आरक्षण मिळवून दाखवून दिले !

पण आपला धनगर  समाज आपणास राज्यघटनेट नमूद असल्याप्रमाने (ST प्रवर्ग ) मधे समाविष्ट का झाला नाही अजुन...!

आपल्याला घटनेत  असलेले आरक्षण आपणास  का मिळत नाही...याचा विचार समाजबंधूंनो आपण सर्वांनी करायला हवा..!!

Yashwant Sena

Yashwant Sena is an Indian social reform association that was formed by B K Kokare, a Bachelor of Engineering. It is a social activist organisation, and started the battle against economical, social, and political injustice faced by the Dhangar community in India. Bapu Kokare started his struggle from Baramati. He toured the entirety of Maharashtra and awakened the Dhangar community. B K Kokare’s movement started spreading throughout Maharashtra. The Dhangar community, which used to once rule India, but had almost died, came to life due to B K Kokare’s Yashwant Sena movement. Yashwant Sena takes inspiration from Yashwantrao Holkar the great. He is rightly called "Father of Dhangar Awakening" in modern India. It was one of the organisations which spearheaded the demand of Scheduled Tribe status for the Dhangar community in 1989. Kokare was compelled to surrender to Congress. After surrendering he felt like he lost his soul and died physically on 28th January 2005. Meanwhile, he gave the leadership of Yashwant Sena to Mahadeo Jankar. Under the leadership of Mahadeo Jankar the prime aim of Yashwant Sena was to transform the ruled community into a ruler community. So Mahadeo Jankar formed Rashtriya Samaj Paksha on 29th August 2003. (Mahadeo Jankar is the Founder/National President of Rashtriya Samaj Paksha).

धनगर समाजासाठी आता दिल्लीत धडक

साठ वर्षात धनगरांची फसवणूकच

Dhangar reservation : चेंडू केंद्राच्या काेर्टात